به نقل از : پیام فدایی ، ارگان چریکهای فدایی خلق ایران

شماره 235 ، بهمن ماه 1397

توضیح: نوشته زیر متن پیاده شده گفتگو هائی است که در جلسات آموزشی و تشکیلاتی سازمان طرح شده و سپس به لطف رفقائی ، به صورت نوشتاری در آمده است.  متن های پیاده شده پس از تصحیح و در صورت نیاز درج زیرنویس هائی با اضافه کردن یک مقدمه برای انتشار آماده شده است. به امید این که این بحثها در درک وابستگی نظام اقتصادی و رژیمهای سیاسی حافظ آن در ایران به امپریالیستها ، کمک کننده باشند.

فریبرز سنجری

بخش دوم

ملاحظاتی در باره وابستگی ایران به امپریالیسم

سقوط رضا شاه

در جريان جنگ جهانی دوم و به دنبال اشغال ایران در سال 1320 از سوی متفقین، تاريخ مصرف "رضا شاه" هم تمام شد و دوران جديدی در صحنه سياست ايران شکل گرفت. به واقع، ديالکتيک زندگی باعث شد که همان دلائلی که امپرياليسم انگلستان را واداشت تا "رضا خان میر پنج" را به قدرت رسانده و او را "رضا شاه" کند ، این بار همان دلایل که جز تأمین منافعش نبود، این قدرت امپریالیستی را بر آن داشت که وی را از قدرت ساقط کند. قبل از ادامه بحث لازم است تاکيد کنم که در شرایط جنگ جهانی دوم ، بطور طبيعی مساله جنگ عمده شده بود و این امر از یک طرف باعث تمرکز سرمایه ها در صنایع نظامی می گشت و از طرف دیگر شرایط ناامنی در سراسر جهان ايجاد شده بود و برخی قدرت های امپرياليستی که تا قبل از اين جنگ بيشترين مناطق نفوذ را دارا بودند ، قادر به حفظ موقعیت خود نبوده و تضعیف می گشتند. شرایط حاصل از چنین واقعیت هائی در همه جا به رشد و قدرت گیری جنبش های آزادیبخش و رشد بورژوازی ملّی دامن زد. در ایران نیز اوضاع ناشی از جنگ جهانی دوم و رقابتها و جا به جائی های قدرت های امپریالیستی در صحنه سیاسی جهان به بورژوازی ملّی ايران امکان رشد داد. از طرف دیگر جایگزینی رضا شاه با پسرش عملا شرايط شبه دمکراتيکی را سبب گردید که باعث رشد و گسترش مبارزات توده ها شد. در این دوره است که بورژوازی ملّی ضمن استفاده از تضادهای جهانی ، پرچم ملّی کردن صنعت نفت یعنی اصلی ترین طريق غارت کشور را بلند می کند.

از سقوط رضا شاه تا کودتای 28 مرداد 1332 ، ما شاهد یک دوره 12 ساله در تاریخ ایران هستیم که دورانی کاملا متفاوت با گذشته است. در اين دوره به دليل در گير بودن امپرياليسم انگلیس با بحرانی عمومی و تضعيف دولت مرکزی وابسته ، عملا فرصتی طلائی در اختيار مردم ما قرار می گيرد، فرصتی که در صورت وجود یک رهبری کمونیستی در جامعه ، امکان پیشبرد يک مبارزه ضد امپرياليستی جدی عليه دشمنان مردم وجود داشت که البته اين فرصت متاسفانه از دست می رود. محمد رضا شاه فرزند رضا شاه گر چه با حمايت قدرتهای امپرياليستی انگلستان و آمريکا به جای پدر بر تخت سلطنت نشست اما کاملا فاقد قدرت و اتوريته پدر خود بود. این دوره 12 ساله در عین حال دوره تعارض قدرتهای مختلف جهانی در ایران می باشد. از یک سو ارتش شوروی در شمال خاک ایران رسما حضور يافته و از سوی دیگر امپریالیسم انگلیس در جریان جنگ تضعیف گشته و در همه جای دنیا کم کم نقش سرکردگی خود را به نیروی تازه نفس و قدرتمند یعنی امپریالیسم آمریکا می دهد.

در اوضاع و احوال آن سالها در حالی که انگلیس برای دادن هر امتیازی به آمریکا تا جایی که توان دارد مقاومت می کند اما خود به خوبی می داند که دوران یکه تازی اش و دورۀ این تبلیغات که "آفتاب در قلمرو امپراتوری اش غروب نمی کند" پایان یافته است. با توجه به قدرت رو به رشد شوروی که نقشی تعيين کننده در شکست فاشيسم ايفا کرده بود و بعد از پيروزی در جنگ ، به قدرتی جهانی تبديل شده بود از یک سو و از سوی دیگر رشد جنبش های آزادیبخش در مناطق تحت سلطه امپریالیسم انگلیس، این امپریالیسم مجبور بود دست کمک و همکاری به سوی امپرياليسم تازه نفس و قدرتمند آمريکا دراز کند، امپریالیسمی که با بمباران اتمی ژاپن آنهم در شرايطی که شکست آلمان و ژاپن محرز شده بود، نشان داده بود که برای کسب موقعیت سرکردگی در میان رقبا از هيچ جنايتی کوتاهی نمی کند. سياستمداران کار کشته انگلستان با وضعی که پس از جنگ حاصل شده بود نيک می دانستند که تنها در چنين اتحادی است که می توانند در مقابل قدرت رو به رشد شوروی بايستند. در همين چهار چوب بود که هر دو امپریالیسم انگلیس و آمریکا در ايران در اتحاد با همدیگر خواهان خروج شوروی از شمال ایران می شوند. حتی ترومن رئيس جمهور آن زمان آمريکا در خاطرات دوران رياست جمهوری اش مدعی شده که در جريان فرقه دمکرات آذربايجان به شوروی اولتيماتوم داده است که دولت شوروی باید نیرو هایش را از ایران خارج سازد و دولت شوروی هم به دنبال این اولتيماتوم نیرو هایش را از ایران خارج ساخته است. (3) باید توجه نمود که این اولتيماتوم در شرایط بمباران اتمی ژاپن از سوی ایالات متحده آمریکا داده می شد.

قدرت گیری امپریالیسم آمریکا در ایران

در شرایط خود-ويژه بعد از جنگ جهانی دوم که تعارض شوروی با قدرتهای امپرياليستی ديگر و تشدید رقابت های امپریالیستی از وجوه برجسته آن می باشد، مصدق به عنوان نماینده بورژوازی ملّی قادر شد با سر دادن شعار ملّی کردن صنعت نفت (صنعتی که کاملأ زیر سلطه انگلیس بود) و حرکت در اين جهت ضربه بزرگی به سلطه انگلستان بزند. اهمیت این ضربه برای انگلیس تا آنجا بود که به دنبال کودتای 28 مرداد و سقوط مصدق اولین وظیفه کابینه زاهدی، نخست وزیر شاه، حل مسئله نفت شد که البته با توجه به نفوذ رشد يافته آمريکا این مسئله سرانجام به وسیله قرارداد امینی- پيچ (امینی و پیچ، اسامی کسانی هستند که قرار داد را بستند) به ايجاد کنسرسيومی منجر شد که 40 درصد سهام آن به پنج شرکت بزرگ نفتی آمریکا تعلق گرفت و 40 درصد هم متعلق به شرکت سابق نفتی انگليس و ايران (شرکت بريتيش پتروليوم فعلی) و 20 در صد باقی مانده هم بين شرکت هلندی – انگليسی "رويال داچ شل" (14 درصد) و شرکت دولتی نفت فرانسه (شش درصد) تقسيم شد.(4) به این ترتیب آمریکا که بعد از جنگ جهانی یورش به بازار ایران را تشديد کرده بود و برای نمونه بازار اتومبیل را کاملأ قبضه کرده بود، و در شرایطی که با تسلیح ارتش ایران و اعزام مستشاران خود به سازماندهی ارتش ایران بر اساس هدف های خود پرداخت، به سهم قابل توجهی از خوان یغمای نفت ایران نیز دست یافت. به واقع دوره 12 ساله (بین سقوط رضا شاه و کودتای 28 مرداد 1332)، با قدرت گیری آمریکا در ایران پایان یافت. این واقعیت در نقشی که سیا (CIA) سازمان جاسوسی ایالات متحده آمریکا در کودتای 28 مرداد ایفا نمود به روشنی خود را آشکار ساخت.

به دنبال کودتا شرایط برای رشد روزافزون نفوذ آمریکا بيشتر مهیا گشت و سیل وام ها و کالاهای آمریکایی به سوی ایران جاری شد. رژیم کودتا در سال 1334 "قانون جلب و حمایت سرمایه های خارجی" (5) را تصویب کرد و سپس در سال بعد (1335) "قانون جلب و حمایت سرمایه های آمریکایی" را تصويب نمود. تصويب چنين قوانینی خود نشاندهنده رشد نفوذ آمریکا در ایران بود. نفوذی که به تدریج امپریالیسم آمریکا را به قدرت درجه اول در ایران تبدیل نمود.

سیل وام های آمریکایی و سرمایه های این کشور به ایران ضرورت تحولی در شیوه تولید فئودالی موجود در ایران جهت گسترش سرمایه گذاری های خارجی را برجسته ساخت و به این دلیل هم دولت کندی از رژیم شاه خواهان اجرای اصلاحات ارضی شد و به دلیل رشد روزافزون قدرت آمریکا در ایران این سیاست از سوی شاه اجبارا پذیرفته و اجرا شد. شاه جهت اجرای خواست آمریکا مبنی بر اصلاحات ارضی، در ششم بهمن 1341 با بوق و کَرنا اعلام "انقلاب سفید" نمود که اصلاحات ارضی هسته اصلی آن بود. "انقلاب سفید" در زمانی صورت گرفت که دوره نزول قدرت انگلیس و اوجگیری قدرت آمریکا در ایران بود، دوره ای که قدرت مسلط امپریالیستی در ایران، امپرياليسم آمریکا شده و ارباب تغییر کرده بود. از آن زمان هر روز که گذشت سلطه امپرياليستی و به خصوص سلطه ایالات متحده آمریکا در شئونات مختلف کشور بسط و گسترش بیشتری پيدا کرد.

همانطور که ملاحظه شد انقلاب سفید به وسیله رژیم وابسته ای طرح و اجرا گردید که کاملأ تحت هدایت و کنترل امپریالیسم بود. به همین دلیل هم این اصلاحات نمی توانست جهت دوا کردن دردی از دردهای بیکران دهقانان و مردم ایران باشد ، بلکه بر عکس جهت بسط نفوذ سرمایه های امپریالیستی در شهر و ده بود که سازمان یافت. به واقع به قول رفیق مسعود احمد زاده ، اصلاحات ارضی، کودتای رضا شاه را تکمیل کرد. اگر در آن کودتا سلطه امپریالیستی در ایران مسلط شد در حالی که شیوه تولید فئودالی همچنان به حیات خود ادامه می داد، با این اصلاحات شیوه تولید فئودالی به خاک سپرده شد و با حاکم شدن کامل سیستم سرمایه داری وابسته در ایران شرایط برای بسط و گسترش هرچه بیشتر سرمایه های امپریالیستی آماده گشت.(6) واقعیت این است که در کودتای رضا خان شیوه تولید فئودالی حفظ شد و به تدریج در پروسه رشد سرمایه داری وابسته و ایجاد زیربناهای لازم جهت رشد روزافزون آن اقتصاد فئودالی با منافع امپریالیستی در تعارض آشکار قرار گرفت. این واقعیت را رفیق مسعود احمد زاده ضمن تحلیل داهیانه ای از شرایط جامعه ایران و انقلاب سفید شاهانه در کتاب خود "مبارزه مسلحانه هم استراتژی هم تاکتیک"به درستی توضیح داده و خاطر نشان ساخت که امپریالیسم متحد دیروزی خود (فئودالیسم) را که در این فاصله به لاشه فرتوتی تبدیل شده بود را به سادگی خاک نمود بدون اینکه خونی به زمین ریخته شود و یا برای این منظور نیاز به جلب حمایت توده ها باشد.

سازش امپریالیسم با فئودالیسم و تحمل این شیوه تولید در ایران از سوی امپریالیسم تا "انقلاب سفيد" محمد رضا شاه، برخی را در جنبش انقلابی مردم ما به این اشتباه انداخته بود که وحدت امپریالیسم و فئودالیسم را وحدتی استراتژیک و همیشگی قلمداد کنند. به همین دلیل آنها به اصلاحات ارضی و نتايج مستقیم آن در نابودی قطعی فئودالیسم باور نداشتند. اما همانطور که چریکهای فدائی خلق با تحلیل شرایط عینی نشان دادند همزیستی فئودالیسم و امپریالیسم امری موقتی و تاکتیکی بوده و هر کجا و هر زمانی که مصلحت امپریالیسم یعنی سرمایه داری انحصاری جهانی حکم کند، فئودالیسم را که بايد از صحنه خارج سازد را به خاک می سپارد.(7)

در هر صورت با انقلاب سفيد سال 1341 که اصلاحات ارضی هسته اصلی آن بود، شیوه تولید فئودالی تقریبأ نابود گشت و سیل مهاجرت دهقانانی که در این جریان، زمینی نصیبشان نشده بود و قرار هم نبود صاحب زمین شوند، به شهرها آغاز شد. طبق آمار دولتی که در کتاب "مبارزه مسلحانه هم استراتژی هم تاکتیک" هم به آن اشاره شده است حدود 40 درصد دهقانان برای همیشه از داشتن زمین محروم شدند. چون تقسیم زمین بر اساس حق نَسَق انجام می شد و خيلی از دهقانان یا فاقد این نَسَق بودند و یا قبلأ مالکان نَسَق آنها را از دستشان خارج کرده بودند به همين دليل از داشتن زمين محروم شدند. خلاصه سیل دهقانان به سوی شهرها جاری شد و ارتش ذخیره کار بزرگی جهت استفاده سرمایه داران وابسته در حاشیه شهرها ایجاد نمود. از سوی دیگر با اصلاحات ارضی شاهانه، اقتصاد خودکفای فئودالی از بین رفت و سلطه سرمایه داری وابسته در روستاها گسترش هرچه بیشتری یافت و بازار وسیع روستاهای کشور به روی سیل کالاهای ساخت شرکت های امپریالیستی باز شد. با رشد روزافزون سرمایه های خارجی، بورژوازی ملّی که در این فاصله نیز کاملأ زیر ضربات سرمایه امپریالیستی خُرد شده بود، هر روز سنگر جدیدی را از دست می داد و به تدریج به عنوان یک طبقه، موجودیت اش کاملا از بین رفت. در همین دوره است که آمریکائی ها با اعزام هزاران مستشار نظامی ، ارتش را کاملا به سبک خود و در جهت مصالح خود تجهیز نموده و سازمان دادند که علاوه بر حفظ نظم استثمارگرانه در داخل کشور، همچون "ژاندارم منطقه" در جهت نیازهایشان گام بردارد.

به دنبال اصلاحات ارضی و بسط نفوذ امپریالیسم در شهر و روستا، امپریالیست ها ضمن تاراج منابع نفت کشور امکان وسیع تری یافتند تا به استثمار و چپاول دسترنج توده ها بپردازند. برای نمونه سرمایه گذاری و وام خصوصی آمريکا که در سال 51، بنا بر برخی آمار سیصد و چهل و نه میلیون ریال بود، در سال 56 به 5364 میلیون ریال رسید. روشن است که امپرياليستها برای پر کردن جيب های گشاد خود به اين سرمايه گذاری ها و دادن وام ها می پرداختند. بدون شک اين امر نتيجه ای جز فقر و فلاکت توده ها نمی توانست داشته باشد. به همين دليل هم این چپاول ها و غارت ها و استثمار وحشيانه نيروی کار، تضادهای اجتماعی را شدت هر چه بیشتری بخشید و طبقات مختلف صف خلق را علیه بیدادگری های سرمایه امپریالیستی و دولت مزدورش به اعتراض واداشت. به خصوص که با رستاخیز سیاهکل و آغاز مبارزه مسلحانه در ايران روحيه تعرضی جديدی در ميان مردم شکل گرفت و اين امر کمک نمود تا به تدریج بر زمینه رشد تضاد خلق با امپریالیسم که از کانال رژیم شاه بر جامعه ایران سلطه داشت، شرایط برای خیزش عظیم توده ها در سالهای 56 و 57 آماده شوند. امری که گرچه نابودی سلطه امپریالیسم را باعث نشد، اما سلطنت پهلوی را به زباله دان تاریخ انداخت.

تداوم سلطه امپریالیسم با قدرت گیری جمهوری اسلامی

با سقوط سلطنت پهلوی و قدرت گیری دار و دسته خمینی ، قریب به اتفاق نیرو های سیاسی دچار این توهم شدند که سلطه امپریالیسم با سقوط رژیم شاه از ایران رخت بربسته است. به خصوص که سردمداران جمهوری اسلامی در تبلیغات خود چنین جلوه می دادند که نه شرقی اند و نه غربی. بنابراین در بحث وابستگی جمهوری اسلامی به امپریالیسم با توجه به جنگ زرگری بین خمینی و دار و دسته اش به خصوص با امپریالیسم آمریکا در جهت فریب توده ها و تبلیغات طرفین علیه همدیگر که باعث ابهاماتی در اذهان مردم شد، مساله را باید از زوایای مختلفی مورد بحث قرار داد. یکی از مواردی که در این بحث از اهمیت زیادی برخوردار است امر چگونگی به قدرت رسیدن جمهوری اسلامی است که کمک زیادی به درک درست این مساله می کند. همه می دانیم که در بستر رشد و گسترش انقلاب سالهای 56 - 57 وقتی که رژیم شاه از کنترل انقلاب مردم در مانده شد و در نتیجه منافع امپریالیستها در ایران به خطر افتاد و در شرایطی که امپریالیسم آمریکا هم وجود رژیم شاه را با سیاستهایی که برای آینده ایران و منطقه ریخته بود همسو نمی دید، صلاح را در تعویض نوکر وفادار خود یعنی شاه با نوکر دیگری دیدند. بر این اساس در کنفرانس گوادلوپ که در 4 تا 7 ژانویه 1979 در جزیره گوادلوپ برگزار شد ، چهار قدرت امپریالیستی حاضر در این کنفرانس (آمریکا، انگلستان، فرانسه و آلمان) تصمیم گرفتند که دار و دسته خمینی را جانشین رژیم شاه کنند . البته خیلی زودتر از این کنفرانس و در جریان تداوم انقلاب مردم، ارتباطات وسیعی بین دار و دسته خمینی و قدرتهای امپریالیستی به ویژه آمریکا برقرار شده بود و خمینی و اطرافیانش کاملا برای نیرو های امنیتی امپریالیستها شناخته شده بودند. حتی اخیرا آشکار شد که سیا (CIA) خانه ای نزدیک محل استقرار خمینی در فرانسه تدارک دیده بود که مامورانش از این طریق در تماس دائم با دار و دسته خمینی بوده اند. اما در هر حال در کنفرانس مزبور بود که سیاست جایگزین کردن دار و دسته خمینی بجای رژیم شاه قطعیت یافت. این امر واقعیتی است که تاکنون صد ها سند و فاکت در باره اش منتشر شده است و در آثار سازمانی ما هم بار ها به آنها اشاره شده است. بنابراین چگونگی روی کار آمدن جمهوری اسلامی یکی از جلوه های وابستگی این رژیم به امپریالیستها بوده و بیانگر آن است که رژیم جمهوری اسلامی با هدف تأمین منافع این قدرت ها در ایران بر اریکه قدرت نشست.

واقعیت این است که انقلاب توده ها نظم امپریالیستی را به لرزه انداخته بود. در این زمان که توده ها کاملاً به ضدیت امپریالیستها با مردم ایران واقف بودند ، چنان جو ضد امپریالیستی قوی ای در جامعه به خصوص علیه امپریالیسم آمریکا جریان داشت که درست در روز خروج شاه از کشور مردم فریاد می زدند "بعد از شاه نوبت آمریکاست". درست به دلیل چنین آگاهی و روحیه ضد امپریالیستی در میان مردم بود که رژیم خمینی الزاما می بایست چهره ای ضد امپریالیستی و ضد آمریکائی به خود بگیرد تا بتواند خود را هم زبان با مردم جلوه داده و بکوشد تا مردم باورش کنند. از طرف دیگر درست به دلیل وجود جو ضد امپریالیستی عمیق در میان توده ها بود که یکی از زمینه های افشاگری نیروهای مبارز ایران علیه رژیم جدید جهت آگاه کردن مردم، رو کردن ارتباط و تماس های دست اندرکاران رژیم تازه به قدرت رسیده چون بازرگان، بهشتی ، موسوی اردبیلی ، قطب زاده و یزدی و غیره با آمریکا و دیگر قدرتهای امپریالیستی بود. حد بالای خشم و نفرت مردم از امپریالیسم آمریکا شرایط و وضعی را سبب شده بود که خود مطبوعات و مسئولان دولت آمریکا در آن زمان می نوشتند و می گفتند که در شرایط ایران نباید انتظار داشت که مسئولین حکومتی از آمریکا دفاع کنند و یا علیه اش شعار ندهند. بنابراین خمینی و جمهوری اسلامی از همان ابتدا نمی توانستند و مصلحت نبود که خود را همانند شاه متحد و همپیمان امپریالیسم قلمداد کنند. سیر رویداد ها در فضای ملتهب آن سالها هم این الزام را قطعی تر نمود و کار به اشغال سفارت آمریکا در ایران کشید تا جنگ زرگری بین آمریکا و رژیم خمینی واقعی جلوه کرده و رژیم جدید بتواند خود را در نزد توده ها ضد آمریکا و ضد امپریالیسم جا بزند.

در رابطه با سیاست آمریکا که در شرایط اوجگیری انقلاب توده ها حاضر شد شاه، این نوکر وفادار خود را فدا کند باید به سیاست محاصره شوروی سابق بوسیله کمربند سبز اسلامی نیز اشاره کرد. بر اساس اسنادی که تاکنون منتشر شده است امپریالیستها در چهارچوب این سیاست، در شرایطی که در افغانستان مجاهدین افغان را علیه شوروی سازمان داده بودند، به صلاح خود می دیدند که با توجه به جریان انقلاب توده ها و بحرانی شدن شرایط ایران به جای رژیم شاه یک رژیم اسلامی سر کار بیاورند. به همین خاطر در کنفرانس گوادلوپ از میان پیشنهاد های مختلفی که وجود داشت روی خمینی متمرکز شدند. اسناد تاکنون منتشر شده حاکی است که در مذاکرات امپریالیستها و به خصوص آمریکائی ها با دار و دسته خمینی ، روی سه موضوع مهم تاکید شده بود. یکی آن که با روی کار آمدن رژیم جدید ، ساخت ارتش باید دست نخورده باقی بماند، دوم، در تولید و صدور نفت خللی ایجاد نشود، سوم کمونیستها و آزادیخواهان در جامعه باید شدیدا سرکوب شوند. با پذیرش این شروط بود که امپریالیستها کنترل ماشین دولتی را در اختیار دار و دسته خمینی قرار دادند تا نظام اقتصادی - اجتماعی وابسته ایران را از گزند انقلاب حفظ نمایند. بنابراین ماشین دولتی با همه نهادها و ارگان های ضد خلقی اش دست نخورده در اختیار رژیم خمینی قرار گرفت و این رژیم حفظ و حراست از نظم اقتصادی - اجتماعی حاکم یعنی سیستم سرمایه داری وابسته را از روز اول هدف همه فعالیت ها و عملکرد هایش قرار داد. این نظم استثمارگرانه و ضد خلقی که در جریان انقلاب ضرباتی به آن وارد شده بود را رژیم خمینی می بایست با سرکوب انقلاب البته به نام انقلاب به نفع تداوم سلطه امپریالیستها بر جامعه ایران محفوظ نگهدارد.

زیر نویس:

3- داستان انقلاب - محمود طلوعی (صفحه 137)

4- داستان انقلاب - محمود طلوعی (صفحه185)

5- در حالی که طی سال های 1326 تا 1333 مجموع اعتبارات و وام های خارجی دولت ايران تنها 8.8 میلیون دلار بود. این رقم در سالهای 33 تا 40 به بیش از 663.5 میلیون دلار بالغ شد.

6- ميزان سرمايه گذاری خارجی که با مشارکت سرمايه داران وابسته و يا دولت انجام می شد در فاصله سال 1343 تاسال 1348ده برابر شد.

7- در جنبش انقلابی ما بودند تفکراتی که با تکیه بر این اصل مارکسیستی که: "بورژوازی به هر جا قدم گذارد منافع اش ايجاب می کند که روابط بورژوایی را برقرار نمايد" اتحاد امپریالیسم با فئودالیسم را غیر واقعی قلمداد می کردند. آنها متوجه این واقعیت نبودند که امپریالیسم ناچارا با فئودالیسم متحد می شود تا بعد از کسب آمادگی های لازم آنرا از صحنه خارج سازد.

(ادامه دارد)